Czy to najdroższa przyprawa świata? Ile kosztuje, jak wygląda i do czego dodaje się szafran?

2022-03-10

Od tysiącleci szafran to najdroższa przyprawa świata. Przez wieki uważany był za tak cenny, że w średniowieczu za jego fałszowanie groziło spalenie na stosie. Dziś używamy go nie tylko w kuchni, ale także w medycynie i kosmetologii. Jakie tajemnice kryje szafran uprawny?

Spis treści:

Czy to najdroższa przyprawa świata? Ile kosztuje szafran?
Szafran – do czego jest wykorzystywany w kosmetologii?
Szafran uprawny – wsparcie w terapii przeciwdepresyjnej
Do czego dodajemy szafran w kuchni?

Czy to najdroższa przyprawa świata? Ile kosztuje szafran?

Co to jest szafran? Szafranem nazywamy przyprawę, wyglądającą jak czerwono-pomarańczowe niteczki. Pozyskuje się je ze znamion i pręcików krokusa uprawnego (Crocus sativus). Jego inna nazwa to szafran uprawny. Na pewno wiesz, jak wygląda szafran – jego niewielkie, fioletowe kwiaty są ozdobą wielu przydomowych ogródków.

O szafranie mówi się, że to najdroższa przyprawa świata. To prawda! Jego cena może przyprawić o zawrót głowy. Szafran – cena za kg to koszt niedużego samochodu – aż ok. 30 tysięcy zł! To, ile kosztuje szafran za kg wynika z faktu, że na zebranie kilograma szafranowych nitek potrzeba aż 150 tysięcy kwiatów. Zbiera się je ręcznie i wcześnie rano – gdy kwiaty dopiero się otwierają, następnie suszy na sitach. Tak zawrotna cena szafranu nie jest wymysłem XXI wieku – od tysiącleci szafran uznawany był za „czerwone złoto” i najcenniejszą przyprawę świata.

Skąd wziął się szafran?

Nazwa szafran pochodzi z języka arabskiego. „Za’faran” oznacza „nitkę”, a samo słowo pochodzi od „assfar” czyli „żółty”. Krokusy uprawiane były w starożytnej w Persji i w Grecji już kilka tysięcy lat temu. Później ich właściwościami zachwyciły się Indie i Chiny, skąd szafran przywędrował do Europy. Już starożytni Sumerowie i Grecy używali nitek szafranu – nie tylko jako przyprawy. Jak jeszcze stosowano szafran?

Jako barwnik – szafranem farbowano togi urzędników w starożytnym Rzymie i szaty mnichów w Indiach, Chinach i Tybecie.
Jako składnik perfum i kosmetyków – wzmiankę o jego pielęgnacyjno-kosmetycznych właściwościach znaleźć można w biblijnej „Pieśni nad pieśniami”. Dziś stosuje się go m.in. w kosmetykach do skóry dojrzałej, naczynkowej, a także tej z przebarwieniami i znamionami.
Jako lek – już 1500 lat p.n.e. szafran używany był jako lek, a o jego właściwościach leczniczych pisali m.in. Hipokrates, Galen i Paracelsus. W XI-wiecznym kanonie medycyny Awicenna wyliczał, że szafran to lekarstwo na melancholię i bezsenność, a do tego ma działanie przeciwzapalne, rozkurcza oskrzela i osłania wątrobę. Chińczycy w XVI wieku szafranem poprawiali krążenie, a Tybetańczycy leczyli nim choroby serca i układu nerwowego. Nowożytna nauka potwierdziła w badaniach pod koniec XX wieku, że szafran ma działanie m.in. przeciwzapalne, antyoksydacyjne i stymulujące odporność.

Co zawiera szafran?

Przyprawa, barwnik, kosmetyk, lek – co sprawia, że nitki szafranu mają tak wszechstronne zastosowanie? Jego niezwykły skład to m.in. 150 aromatycznych związków lotnych, które mają korzystne działanie na ludzki organizm. Co jeszcze kryje niepozorny fioletowy kwiat krokusa? Znajdziesz w nim m.in.:

związki karotenoidowe (np. krocynę i safranal, dzięki którym szafran ma charakterystyczny, żółty kolor i gorzkawy aromat, a także likopen i zeaksantynę).
minerały, m.in. wapń, magnez, fosfor, potas, kwas foliowy,
flawonoidy (np. kemferol mający właściwości antynowotworowe i kwercetynę działającą przeciwzapalnie),
witaminy z grupy B.

Szafran – do czego jest wykorzystywany w kosmetologii?

Bogaty skład szafranu sprawia, że jest cennym surowcem także w kosmetologii. Dzięki zawartości krocyny i safranalu ma silne działanie antyoksydacyjne. Kosmetyki z ekstraktami z szafranu zmniejszają niekorzystny wpływ wolnych rodników tlenowych i chronią skórę przed przedwczesnym starzeniem.

To niejedyna „kosmetyczna” zaleta szafranu. Dlaczego kosmetyki z nim powinny znaleźć się w twojej łazience? Ponieważ, m.in. dzięki dużej zawartości flawonoidów i kartenoidów, mają także działanie:

antybakteryjne,
wygładzające cerę,
rozjaśniające,
zmniejszające rumień,
nadające cerze naturalny, złocisty koloryt,
nawilżające i ograniczające przez skórną utratę wilgoci,
łagodzące podrażnienia.

Szafran – do czego jest wykorzystywany w kosmetologii?

Dzięki tym właściwościom szafran znajdziesz m.in. w preparatach:

do pielęgnacji skór problemowych i z trądzikiem,
dla cery dojrzałej,
dla cery z przebarwieniami i znamionami,
dla skóry naczynkowej,
pobudzających porost włosów (wcierki z szafranu nawilżają i odżywiają skórę głowy, wzmacniają mieszki włosowe i pobudzają porost włosów),
do farbowania włosów (np. w farbach i płukankach nadających włosom barwy czerwieni i rudego brązu).

Stosowanie szafranu nie ogranicza się do kremów, wcierek, balsamów czy masek. Używa się go również w produkcji perfum. Jednak ze względu na jego niebotyczną cenę, w laboratoriach opracowano odpowiednik szafranu – syntetyczną molekułę Safraleine. To właśnie ona odpowiada za korzenny zapach szafranu w większości perfum. Prawdziwy, naturalny szafran znajdziesz głównie w ekskluzywnych perfumach niszowych.

Zawarta w szafranie krocyna podnosi w ludzkim układzie nerwowym poziom serotoniny i dopaminy

Szafran uprawny – wsparcie w terapii przeciwdepresyjnej

O tym, że szafran skutecznie przegania melancholię, wiedzieli już starożytni. Współcześni naukowcy potwierdzili te właściwości lecznicze szafranu. Zawarta w szafranie krocyna podnosi w ludzkim układzie nerwowym poziom serotoniny i dopaminy (nazywanych hormonami szczęścia). To zaś powoduje zmniejszenie takich objawów depresji, jak przygnębienie i apatia.

Uważa się, że suplementacja szafranu może działać wspierająco podczas farmakoterapii antydepresyjnej. Do takich wniosków doszli naukowcy z Uniwersytetu Murdoch w Perth w Australii, którzy badali pacjentów z łagodną depresją, przyjmujących leki antydepresyjne. U osób, które dodatkowo przez 8 tygodni zażywały ekstrakt z szafranu objawy depresji zmniejszyły się o 41% (podczas gdy w grupie zażywającej placebo o 21%). Uważa się, że (obok preparatów z dziurawca zwyczajnego) suplementacja ekstraktu z szafranu jest w tej chwili najlepiej udokumentowaną terapią preparatami ziołowym wobec objawów depresji.

Co jeszcze dla zdrowia może zdziałać szafran?

Wyciąg z krokusa zmniejsza również poziom odczuwanego lęku i obniża napięcie nerwowe. W badaniach nad młodzieżą w wieku 12-16 lat odczuwającą objawy depresji wykazano, że podawanie go łagodziło objawy niepokoju, wycofanie, lęki separacyjne, fobie społeczne. Jakie może być jeszcze inne zastosowanie szafranu w obszarze zdrowia?

Łagodzenie objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

W badaniach wykazano, że u 76% kobiet zażywających szafran podczas 2 cykli miesięcznych objawy PMS zmniejszyły się o 50%.

Ułatwianie zasypiania

Naukowcy z Uniwersytetu Murdoch stwierdzili, że przyjmowanie szafranu przez 28 dni skutkowało poprawą jakości snu. U większości badanych efekty pojawiły się już w pierwszym tygodniu suplementacji.

Wsparcie odchudzania

Zdaniem naukowców suplementacja szafranem może dobrze uzupełniać dietę redukującą masę ciała u kobiet. Jak wynika z badań, po 8 tygodniach suplementacji badane panie schudły o ok. kilogram więcej niż te niezażywające szafranu, a częstotliwość, z jaką podjadały pomiędzy posiłkami spadła aż o 55%.

Szukasz preparatów z szafranem? Nabea poleca:

Ekstrakt z szafranu z witaminami B6 i B12, kwasem pantotenowym i magnezem

Zawiera 30 mg ekstraktu z szafranu w 1 kapsułce, a do tego aż 100% dziennej dawki witaminy B6 i B5 (kwasu pantotenowego) i 120% witaminy B12.

Ekstrakt ze znamion szafranu standaryzowany na krocynę i safranal

Zawiera ekstrakt ze znamion szafranu standaryzowany na zawartość min. 2% krocyny oraz 1% safranalu. Kapsułka jest z celulozy roślinnej – a więc mogą zażywać ją weganie i wegetarianie.

Ekstrakt z szafranu Satiereal

Przeznaczony dla osób dążących do redukcji masy ciała, pomaga ograniczyć podjadanie pomiędzy posiłkami.

Do czego dodajemy szafran w kuchni?

Jaki jest smak szafranu? Korzenny, lekko ostrawy, piżmowy. Ale uwaga – gdy dodasz go do potrawy zbyt dużo, nada jej gorzki posmak. W kuchni dodaje się go często do dań z ryżu (np. w kuchni indyjskiej).

Szafran – do jakich potraw jeszcze możesz go użyć?

Zastosuj go do zup, warzyw, a także np. hiszpańskiej paelli. Nasze prababcie dodawały szafran do bab wielkanocnych, co nadawało ciastu złocistą barwę. Tradycyjnie w polskiej kuchni szafranem doprawia się też flaki i dania z ryb. Warto jednak eksperymentować. W kuchni arabskiej szafranu używa się do aromatyzowania chleba i kawy, Szwedzi pieką z nim Lussekatter, czyli szafranowe bułki, używany jest też do aromatyzowania likierów ziołowych.

Szafran – jak używać tej przyprawy?

Namocz 2 nitki szafranu w odrobinie zimnej wody(ewentualnie w mleku lub zupie) i dodaj je pod koniec przyrządzania potrawy. Dlaczego akurat 2 nitki? Bo już tyle wystarczy, by nadać potrawie intensywny szafranowy zapach i zabarwić ją na żółto. Warto wiedzieć także, że szafran w dużych ilościach (ok. 5 g) może stanowić zagrożenia dla zdrowia. Objawy zatrucia szafranem to m.in. dolegliwości żołądkowo-jelitowe i zawroty głowy.

Przyprawa, lek, kosmetyk, barwnik – jak widać „czerwone złoto” na wiele zastosowań. W Nabea znajdziesz zarówno preparaty kosmetyczne, aromatyczne przyprawy, jak i suplementy zawierające szafran. A jeśli masz ochotę na szafranowe ciastko, ale jednocześnie walczysz z nadmiarowymi kilogramami, sprawdź, jak zrobić doskonałe desery bez cukru – je też możesz doprawić szafranem!

Uwaga: powyższy artykuł ma charakter jedynie edukacyjno-informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem/porady lekarskiej. Przed zastosowaniem informacji z artykułu skonsultuj się z lekarzem.